Ramwui aman kasak hi misaikorali theikhuingasaksa

Ram wui aman kasak hi apong kachung khali chitheipaiya; kha ajawui Manipur General Election 2017, hili matha meida chitheisa. Kala, Iramwui eina kha kateilila tamkhui ngasaksa. Party katonga wui candidates bingli date fix sami hailaga Iram khana host salaka debate kala question hours samisa, chithada sada ramnao bingna khamatha candidate kala party chi kapang khui laka vote nammi ranu. Iramnao bing pheisalila mangahom haisa, kha ithumwui vang mathaki kachi chi machuk kazak-zak laga vote hi misada hangaiya. Pheisa eina vote yorza haikha, ministers bingna corruption salala kala development makhui ungmisalala athumbingli khayonla marna maphen alu khiwui vang khala chila, chili nawui khayonla zanga. Chithada sada, clean and righteous politics in election hila kha zaikorana Iramwui eina tamkhui paiya.

Ramnao khokha sada katom ngarok chingsa; ram hili kathem thangkhamei kashok atamli ramnao zaikorana katommi ngarok chingsa, lairik katamnao binglila ithum wui katom khami leichingsa kala ot kasabing wui vangla ithumna katom kapai atam chili ramnaobing wui kakatom chi leimichingsa. Ram hili politicians khanuithot kashok binglila khokha sada ithum wui kakatom chi mi chingsa kala politician sakhangai bingnala ‘Law or Ayin’ wui athisurda zat ranu kala mashun eina saranu kha Ithum wui tongza khavai, wuk tho khavai kala nawui pangshap samphang khavaida masa phalung mara. Mi zaikora wui phakhavai kala ram chingri eina pamkhavaida ithum zaikorana machuk phalungra, khi wui vang khala chila yangkashe salaka pamki kachiliva ngasotnao salaka kapamna chongmeiya. Ngakhunda khangarok kala yuishat yangshat chi masa phalungmara, chithasa akha ramnao ithumbing wui kakatom masamphang mara, kala ram khonzar khavai sazatsa akha mipa chili ramnaobingna ningkhachaida athumwui wuklungli mahanra. Ramnao zaikorana khok-kha sada khamatha apongli kala ram reisang khavai haksang khavaida khamachuk eina ngasoda ot saching sada hangai. Ram hili chingri eina pamrum khavai khamachuk kala seiha kasa eina ngasoda hotna chingsa.

Ramnao Ithumbing machuk ngarumching phalungra:

Ina machuk kakhui akha leiya chiya; Peh ramnao ithumbing khamatha khuira khavaida machuk ngarum ching sikachiva phanarada phaninga. Peh kaho ram hili varena somi dalei kala awui sokhami awo-ayi thot wui eina leirashum mada shankhuiya. Varena khikhali somisa, arui khikhali somi dalei, kala khikhali somira kachi hila kathei kala khamachuk phayada shankhuiya. Vare wui sokhami manga eina iramwui ngalei dum lakka kala ngalei chi wui leithao chi mathahaida ma, athei arai kachungkhala phorpapamma. Shakei kala sayur vayurla ram hili kachung kha ithumli pamrum dalei. Ithumna machukrumsa kachiya, thingrong, sayur vayur bing hilila chungnada masathat haisa, matailak eina sayur-vayur naokhavai atamli kala athum wui mashing matai kasang atamli ithumna mathalak eina ngakmi kikachina. Thingna raha bing hilila ithumbingna reserve sahaida khalei apam chi mathada yangsang mida ithum wui lan akha ngasada mayontitsa.Han-shirai kala athei arai wui lui khava atamli ari mashichin lak alu, khi wui vang khala chila hunkha nawui ngalang chi paimeida kupkhui khavaida ari kasangchina ithum mikumo lila sazalakka kala ithumwui environmentlila sakaza kachung kha leiya. Ithumna luili kasang ari chi, khaina kala khorpongrana zasanga kala khai kala khorphongra chi ithumna kashai atamli mikumolila sazalakka. Chiwuivang kashap eina tangda ari chi mashichin laksa.

Peh ram hili vare somihai: Ram hili somida mi kachung kha mayasang ngasaka; chiwui alungli, yur wui kathanla zang ngasak haira, advocatela zang ngasak dalei, professor bingla zang ngasak dalei, doctorla zang ngasak dalei, engineerla zang ngasak dalei, politicianla shok ngasak dalei, social workersla zangdalei, ojala kachung kha zang ngasak dalei, kala apong kachung khali kathem thang kha mei bing shok ngasak dalei, chi wui vang vareli ningshiya. Peh ramhi ima tangkhulli matha mei thui kachia kha nada mi katongana ngazekka kala chili khamashung leiya; ram hili athei arai kachungkha samphanga, sayur vayur kachungkha leiya kala ram hiwui mibing mathalaka, ngala khamatha kachung kha leiya kala yaron kashok mayarnao pemma. Peh hila varena apong kachung khali ngatei teida somirashumma. Varena somida kathem mi shang-shang wui eina kachung kha shok ngasakda mashun-makui Phab dashap khavaila sangmi hai; ina mashunli leishilakka, mashun chili ina nganingmi chingra, mashun kahohi iwui khamashitta ngasot naona. Mashunli kazat mili ina khayashiya kala ramnao saikorali mashunli panrum ngasakngaiya. Ithum mathalak kahai ramhili mashun eina pansa; kala mashun mi kapha atamhi nali chihanpairala? Pehnaova mashunli mashun sayada mi zaikorana theikhui ranu; nana mashun sami khavai kha nganing tharan, michang makhai lakla varena ithumli somida mashun-makui theikashap wui thangmet chi shi chinda khamashungapa chili kashungada hangmilu kala khanguiya pachili nguiyada hangmilu. Chithada sada vare nala kala mikumo nala ningyang wungda masot chikat chingra. Sokhami shankhuida ithumwui khamathahi mikatei lila theikhui ngasaksa.

Ram hina kathada chingri eina kala mashun eina okthuirumra khala? Leikashiya ramnaobing ithumli huikhame proho vare china mashun mili leishilakka. Ithum mashunli mashun sasa; makathuk, rameinao, naoshinao, kathai kacham kala khangazan bing zaikora wui mashunli khayashida nganingmi chingsa kala mayang makheilak haisa. Kha ithum zaikorana ngakmida mashunli mashun sada leishin garoklak eina kala mi akhana akhawui mashunli khayashi ngarokda chingri eina pamrumsa.

Pehnao zaikora nala pehli leishilakka, ava avana anao ngarali leikashi thada ithum khanuithot bing nala ramli leishiya. Ram hili yarnao kachungkha ngavaya, ila iyarnao leiya kala ramwui Iyarnaoli ngaso kapamwui atambing chi leishilaka; ramnao zaikorali ngaraicha eina leishiya kala athum wui mashun chilli khayashi chingra. Varena ili somida mashun makui phap dashap khavai wui thangmet sangmihai kala thangmet chi mikachivali leiserra. Ithumna varena mikahai sokhami chi mathada shichinsa, mashunli mashun makasa michili varewui kala mikumowui ningyang khaung maleisamara kala mashun mi kapha atamli nali machihan lakmarakho. Pehnao bingli mibing nala chansam saranu chiya, Pehnao bingva mashunli mashun saya kala Pehnao bingna kazat chili mashun leiyada thotchan kachidana chansam savai ranu.

Katom mikhangaihi Khi atamli khipali katommira khala? Election kala politic hili ngasotnao kala shimkhurla mangarum kharar ngavasera. Election hili kala politics hili mangarum manada shimkhur, ngasotnao kala ramnao kaihaora chihai akha mamashung mana. Politic kala election hiva atam atamwui athisurda ngacheishonra kha shimkhur, ngasotnao kala ramnaova mangachei lak mara. chiwuivang eina election kala state politics hina ngasotnao kala shimkhur kaihai akha chi thangkhameiwui otsak maning mana. Kha ithumna bhap tharan leiya chiya, atam-atamwui athisurda khipali katomra khala kachi kathei phaya. Principle leilak eina zingkum mirin peida chikatlaga kazat yurwui mibinglila khaya kashi phayada ina theikhuiya; ithumna machuk ngarumsa chiya, hunkha thongza khavai wuivang eina katom khangayia chili makatom thura chihai akha chili nawui khangazan leiya. Ithum machuk ngarumlaga khi atamli khipali katomsi khala kachiwui athishurda khokka sada katom misada pongaiya. Ram hiwui aman kasak mi saikorali theikhui ngasak ngaiya.

Note: “Pehnao bingli Ina kathada okthui ngasak ngai” to be publish in the next journal.

 

Leave a comment